La belezza di Maastricht

Een bijkomstigheid van de corona epidemie is de herwaardering van onze eigen omgeving. Wanneer het plotseling niet vanzelfsprekend is een vliegreis te boeken naar een nieuwe, onbekende bestemming, wordt er van ons gevraagd naar dezelfde plekken te kijken met nieuwe ogen. De epidemie bracht ons in sommige gevallen, zoals de mijne, zelfs terug naar huis. Ik keerde terugnaarMaastricht, waar ik voorheen drie jaar woonde en die ik nu ook met andere ogen zie.
Maastricht is de stad, dichtbij huis, die voelt als zo eigen en vreemd tegelijkertijd; onderbelicht bij tijden wijle. Ze is prachtig en eigenzinnig en het verwondert me dan ook niet datik steeds vaker de vraag krijg: Wat moet ik zien in Maastricht? Vandaar dit artikel, dat je kunt gebruiken bij een bezoek aan de sjoenste stad van Nederland. Na de geschiedenis volgt de mooiste wandeling en een aantal adressen om te onthouden!! Want ja, Maastricht was ooit, en is nog steeds, Bourgondisch :)

De geschiedenis van Maastricht

Om Maastricht te begrijpen, moeten we zoals altijd, even achterom kijken. De geschiedenis van Maastricht is een prachtig en rijk verhaal, dat je kunt verdelen in vier periodes:

- Maastricht als Romeinse vestiging;

-als middeleeuws religieus centrum;

-als garnizoensstad van onder andere de Fransen

-en tenslotte als de eerste industriestad van Nederland. We beginnen bij het begin. 

Mosa Traiectum

Vanaf 5000 voor christus werd Maastricht permanent bewoond. Daar waar de jeker en de Maas elkaar raken, vestigden de Kelten en de Eburonen zich om er nooit meer weg te gaan. Dat maakt Maastricht de oudste permanent bewoonde stad van Nederland! Rond 50 voor christus werden die Eburonen verjaagd door de Romeinse troepen onder leiding van Julius Caesar. Er werd een legioen gesticht, en de oudste brug van Nederland werd gebouwd, die Maastricht haar naam zou geven: Mosa Traiectum betekent letterlijk oversteek van de Maas. De resten van deze oude brug zijn nog steeds te zien naast de Servaasbrug. Onder hotel Derlon werden sporen van een Jupiter heiligdom gevonden alsmede een gedeelte van de muren van het oude castrum. Als je het hotel binnenkomt en vraagt om de resten te mogen bezichtigen, krijg je toegang tot dit verborgen stuk geschiedenis. Ook onder de Martinuskerk in Wyck werd een Romeins beeld gevonden, ditmaal van Mercurius. En de wijk Wyck zelf, komt van het Latijnse vicus! Rond 330 kwamen de Germanen de boel op stelten zetten, waardoor er een castellum met muren en torens werd gebouwd op de linkeroever. In Valkenburg kun je uit deze periode de Romeinse catacomben bezoeken, die erg de moeite waard zijn! 

Middeleeuws religieus centrum

In de nadagen van het Romeinse rijk werd Maastricht de eerste christelijke stad, toen Servaas uit Armenië de eerste, en tevens de meest vereerde bisschop in Nederland werd. Hij zou persoonlijk de sleutels van Petrus hebben ontvangen; Atilla de hun hebben verjaagd en zijn graf onder de huidige Servaaskerk werd een waar pelgrimsoord. In de middeleeuwen werden de stadsmuren gebouwd die je nog steeds overal terugziet; de poorten en de belangrijkste kerken: de onze Lieve vrouwe en het complex rondom het graf van Servaas op het huidige Vrijthof.

In deze periode schoten de kloosters als paddestoelen uit de grond. Bezoek de middeleeuwse schatkamer van Servaas met haar imposante kist voor de heilige en sta versteld van de kunst en kunde in het twaalfde eeuwse Maastricht! In de dertiende eeuw was de stad verbonden aan zowel Luik als de hertogen van Brabant en in deze tijd werd de stad opnieuw ommuurd. De helpoort stamt uit de dertiende eeuw, hoewel het lijkt alsof deze pas gisteren werd opgericht. In 1430 werd Brabant, en dus ook Maastricht, toegekend aan de hertogen van Bourgondië. Karel de stoute verbleef in het pand aan het vrijthof dat tegenwoordig het museum aan het vrijthof is. Als je goed kijkt zie je het wapen van zijn nakomeling Karel V op de facade. 

Vestingsstad

Rond 1500 was Maastricht een bloeiend centrum. Er werd geschreven, aanbeden, gehandeld en gefeest.

Karel V en zijn zoon Filips bezochten de stad en verbleven in het gouvernementsgebouw dat reeds werd genoemd.

In 1632 kwam Frederik Hendrik, een oranje, die de stad veroverde. Nu hoorde Maastricht bij de republiek der zeven verenigde Nederlanden. De Sint Jan werd geconfisqueerd en kreeg zijn rode kleur. Maar in 1673 kwam Lodewijk xiv, de koning van Frankrijk, om te stad te veroveren. Tijdens dit beleg kwam d’Artagnan, éérste van de drie musketiers, om het leven. De vele forten, zoals die bij de Sint Pieter, stammen uit deze periode. 

De eerste industriestad van Nederland

Nadat Napoleon zijn Waterloo had gevonden, werd Maastricht in 1814 de hoofdstad van Limburg in de verenigde Nederlanden. België scheidde zich vervolgens weer af, en Petrus Regout begon zijn levenswerk en dat van het negentiende eeuwse Maastricht. In de eerste fabrieken in Nederland werd aardewerk en glas geproduceerd en de productie steeg tot ongekende hoogten, ten koste van de arbeidersbevolking die leefde rondom de fabrieken onder de meest slechte omstandigheden. Een parlementaire enquête bracht aan het licht hoe ook kinderen werden uitgeput tot onmenselijke standaard. Tegenwoordig zijn de fabrieken omgetoverd tot de mooiste initiatieven, waaronder het filmhuis en restaurant Lumière

De mooiste wandeling door Maastricht

Hoewel het wellicht verleidelijk is te blijven hangen in haar kroegen en winkels, nodigt Maastricht uit te dwalen. Voor de mooiste wandeling loop je vanaf het Vrijthof tot het Onze Lieve Vrouweplein. Wanneer je op het Vrijthof staat, zie je links het Spaanse gouvernement, ofwel het museum aan het vrijthof, met het wapen en de leus van Karel V op haar facade. Aan de rand ligt in den ouden vogelstruys, de oudste kroeg van de stad die al maar liefst 600 jaar dienst doet als kroeg! Als je rechts voorbij en achterom de Servaaskerk loopt, zie je haar imposante facade. Loop onder de stenen poorten door en zie ook de rode Sint Jans toren. De eerste Nederlandse dichter, van der Veldeke, zit er vreedzaam bij. 

Ga vervolgens rechts op de Bouillonstraat. Recht voor je zie je het café dat leeft buiten tijd: Tribunal. Als je na Tribunal linksaf gaat, kom je op de Ezelsmarkt, zoals die bronzen ezel al deed denken. Wellicht werden hier, waar de Jeker stroomt, ezels verhandeld. Het is waarschijnlijker dat het hier ging om ‘esselen’, het slaan en behandelen van laken.

Rechts zie je het straatje waarin eetcafe de preuverij ligt. Steek dan daar recht tegenover de parkeerplaats over en loop het trapje af richting de Bonnefantenstraat. Daar zie je allereerst het huis op de Jeker. De Jeker, die door Maastricht stroomt, is 55 kilometer lang en begint in Lens. Deze loopt zo’n beetje over de Nederlands- Franse taalgrens en was tot 1930 één van de visrijkste rivieren. Loop rechts rondom het conservatorium, waar muziek zich vermengt met het stromen van de Jeker. 
Als je dan de weg langs de Jeker naar rechts volgt, zie je één van de vele middeleeuwse molens die Maastricht rijk was. Klim rechts de oude stadsomwalling op, en geniet van het uitzicht. 

Als je de aan de overzijde weer omlaag loopt, loop je de Zwingelput in. Hier zie je enkele van de 21 (!) middeleeuwse kloosters en broederschappen. Rechts op de hoek van de grote Looijerstraat, die herinnert aan de middeleeuwse leerlooierijen, zie je het portaal van het sint Martinushofje. 

Opvallend op deze plek is het standbeeld van dr Maastrichtse schrijver en regisseur Alfons Olterdissen (1865-1923). Zijn opera Trijn de Begijn is tegenwoordig het Maastrichts volkslied. Als André Rieu dit ten tonele brengt, krijg ik stiekem kippenvel:

Wie dèks woorste neet priesgegeve
mèh heels dien kroen toch opgeriech
en ongeknak biste gebleve
door euze band vaan trouw aon diech.
Daorum de hand us touwgestoke
't oug geriech op 't stareleech
en weurt dat oug daan ins gebroke
daan beit veur us 't aajd Mestreech.

Hoe vaak werd je niet prijsgegeven
maar hield je kroon toch opgericht
en ongeknakt ben je gebleven
door onze band van trouw aan jou.
Daarom ons de hand toegereikt
het oog gericht op het sterrenlicht
en wordt dat oog dan ooit gebroken
 dan bidt voor ons het oude Maastrich
Als je café Lure voorbij bent, en de jeu de boules spelende mannen, steek je over het lang grachtje (laank gresje) in. Deze belachelijk fotogenieke straat loopt langs de dertiende eeuwse muren en heeft het meest sprookjesachtige huisje van Maastricht: huisje Hoogerwaard. Aan het einde van deze straat wacht een volgende verrassing wanneer je ziet dat de oude stadsmuur is verwerkt in de moderne architectuur: ik ben niet zoals ik was. 

Ga dan links en tegenover café Forum rechts de stenenbrug in. Rechts vindt je bisschopsmolen, één van de oudste, en beslist de beste, bakkerij van de stad. Hier moet je zijn voor vloai! Ga vervolgens de koestraat in, één van de gezelligste straten, waar de bestrating doet denken aan Rome. Of is het de wijn bij via Mucca? 

En vervolgens verschijnen ze: de onmiskenbare torens van de onze lieve vrouwenkerk: één van de oudste kerken in ons land, gebouwd op een plek met een nog veel langer heilig verleden. Waar de servaaskerk imponeert door zijn grootsheid, imponeert de onze Lieve Vrouwen door haar devotie. Geen Maastrichtenaar passeert zonder een groet of een kaars aan de Sterre der Zee. 
Na een bezoek aan de kerk loop je zo het stadspark in, of steek je de brug over naar café zuyd om vervolgens Wyck, de overzijde van de Maas te verkennen.

Zalle veer get pikke?

Natuurlijk kent ook Maastricht een 9 tot 5 mentaliteit. Ik moet hier even de reclames tegenspreken. Maar na die vijf, komen de Franse en mediterrane invloeden naar buiten gekleed in pak en tijd. Voor een glas wijn, gezelschap en get te ete is er altijd plek in de meest Bourgondische stad van Nederland. Hierbij mijn tips! 
Bij café Zuyd in Wyck lunch, borrel en dineer je aan de Maas, aan plein 1992. Aanrader! Voor goede koffie steek je over naar Coffeelovers. Deze heeft ook een vestiging in de beroemde Dominicanen boekenkerk. 

Op de Markt kun je bij speciaalbierencafé De Gouverneur kiezen uit het grootste assortiment uit haar soort. Bij eetcafé Local is het altijd fijn, op elk moment van dedag. 

In de buurt van het vrijthof eet je de beste pizza’s bij bocca al Lupo. 

Meer tijd? Overweeg dan een prachtige wandeling op de Sint Pietersberg van 5,3 of 10,5 kilometer en ga zitten op het mooiste terras van Nederland: Slavante. 

Marres kitchen

Voor een heerlijke en bijzondere middag bezoek je centrum Marres, gelegen op de Capucijnenstraat, op een steenworp afstand van het Vrijthof. Museum Marres organiseert dikwijls interessante en moderne tentoonstellingen. In Marres Kitchen geniet je tussen de bloemen van mezze uit het midden-oosten. Libanon meets Griekenland! De antipasti en de falafel zijn ongekend, net als de mutabal met granaatappel. In de tuin van Marres voel je je wederom ver van huis en tegelijkertijd verrassend thuis.